Ο (νέος) νόμος για την Εταιρική Διακυβέρνηση

Του Σταύρου Κουμεντάκη*

Ο (νέος) νόμος για την Εταιρική Διακυβέρνηση

(Γνωριμία μέσα από δώδεκα, κρίσιμα, ερωτήματα)

Είναι σημαντικό για κάποιους νόμους να «αφουγκράζονται» τις ανάγκες της εποχής τους. Τέτοιος και ο νόμος για την εταιρική διακυβέρνηση. Ο προϋφιστάμενος νόμος δίνει τη θέση του, από 17.7.2021, στο πρόσφατα ψηφισθέντα (:ν.4706/2020, ΦΕΚ Α’136/17.7.20).

Είναι ενδιαφέρον να τον γνωρίσουμε μέσα από δώδεκα, κρίσιμα, ερωτήματα. Κι ακόμη περισσότερο: Σε συγκριτική, επισκόπηση με όσα, μέχρι σήμερα, ισχύουν.

Είναι δεδομένη η θετική επίδραση της Εταιρικής Διακυβέρνησης στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Οι βέλτιστες πρακτικές της ευνοούν τις επιχειρήσεις που τις υιοθετούν. Κατά τούτο: Ο νέος νόμος ΔΕΝ αφορά, σε ουσιαστικό επίπεδο, μόνον τις εισηγμένες. Αφορά το σύνολο των επιχειρήσεων.

Τα δώδεκα, κρίσιμα, ερωτήματα.

1.     Ποιες εταιρείες καταλαμβάνει ο νέος νόμος;

Ο συγκεκριμένος νόμος καταλαμβάνει, σε τυπικό επίπεδο, εταιρείες «με μετοχές ή άλλες κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα».

2.     Τι είναι η Πολιτική Καταλληλότητας;

Η Πολιτική Καταλληλότητας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου αποσκοπεί στη διασφάλιση της συγκρότησης του Διοικητικού Συμβουλίου από τα πλέον κατάλληλα πρόσωπα. Τέτοια απαίτηση δεν προϋπήρχε. Δύο από τα αναγκαία κριτήρια καταλληλότητας είναι και υποχρεωτικά και ενδιαφέροντα:

(α) Η ελάχιστη ποσόστωση ανά φύλο (συγκεκριμένα: 25% των μελών) και

(β) Η μη εμπλοκή μέλους (ή υποψηφίου μέλους) σε ζημιογόνες συναλλαγές εταιρείας με συνδεδεμένα μέρη.

3. Ποιες οι (σχετικές με την εταιρική διακυβέρνηση) αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου;

Ο νέος νόμος επιλέγει να προβεί σε αναλυτικότερη πρόβλεψη των αρμοδιοτήτων του Διοικητικού Συμβουλίου.  Μεταξύ των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων, ιδιαίτερης σημασίας είναι:

(α) Η παρακολούθηση και περιοδική αξιολόγηση του θεσμού της εταιρικής διακυβέρνησης της εταιρείας.

(β) Η διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του συστήματος εσωτερικού ελέγχου που η ίδια η εταιρεία εφαρμόζει.

4. Ποια η διάρθρωση του Διοικητικού Συμβουλίου και τα επιμέρους καθήκοντα κάθε κατηγορίας μελών του;

Ο νέος νόμος διατηρεί την προϋφιστάμενη διάκριση των μελών του ΔΣ σε εκτελεστικά, μη εκτελεστικά και ανεξάρτητα. Οριοθετεί, επιπρόσθετα, και τις αρμοδιότητές τους.

Τα εκτελεστικά μέλη: Ορίζονται υπεύθυνα για την εφαρμογή της στρατηγικής του Διοικητικού Συμβουλίου. Υποχρεούνται σε άμεση, έγγραφη, ενημέρωση των μη εκτελεστικών μελών, όταν λαμβάνουν χώρα σημαντικά εταιρικά γεγονότα.

Τα μη εκτελεστικά καθώς και τα ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη: Διαθέτουν εποπτικό ρόλο επί των εκτελεστικών. Από τη συγκεκριμένη κατηγορία μελών επιλέγεται, κατά βάση, ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου.

Τα ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη: Ο νέος νόμος στοχεύει στην ενίσχυση του ρόλου τους και στην (αληθινή) ανεξαρτησία τους. Στο πλαίσιο αυτό θεσμοθετεί περισσότερα κριτήρια εξάρτησης που, σε καμιά περίπτωση, δεν γίνεται ανεκτή για τα μέλη αυτής της κατηγορίας.

5.  Ποιες οι Επιτροπές του Διοικητικού Συμβουλίου;

Μια ακόμη καινοτομία του νέου νόμου αποτελεί η θέσπιση δύο, νέων, Επιτροπών του Διοικητικού Συμβουλίου: Η Επιτροπή Αποδοχών και η Επιτροπή Υποψηφιοτήτων. Η Επιτροπή Ελέγχου παραμένει.

Ειδικότερα:

Επιτροπή Ελέγχου: Αντικείμενό της, μεταξύ άλλων, η επίβλεψη των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου της εταιρείας, η παρακολούθηση του υποχρεωτικού ελέγχου των ετήσιων και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων και ο έλεγχος της διαδικασίας επιλογής και ανεξαρτησίας των ορκωτών λογιστών.

Επιτροπή Αποδοχών: Αντικείμενό της η επεξεργασία ζητημάτων αποδοχών. Πιο συγκεκριμένα, ζητημάτων της Πολιτικής Αποδοχών, η οποία εισάγεται προς έγκριση στη Γενική Συνέλευση (αρχή: say on pay).

Επιτροπή Υποψηφιοτήτων: Αντικείμενό της η υπόδειξη των πλέον κατάλληλων προσώπων (με  βάση τα κριτήρια της Πολιτικής Καταλληλότητας) για την κάλυψη των θέσεων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου.

Σημειώνεται πως το έργο των δύο τελευταίων επιτροπών είναι δυνατό να ασκείται από μία ενιαία (:Επιτροπή Αποδοχών-Υποψηφιοτήτων).

6. Ποιο το περιεχόμενο του Κανονισμού Λειτουργίας;

Ο Κανονισμός Λειτουργίας της εταιρείας καταρτίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Τούτο δεν αποτελεί νέα ρύθμιση. Το περιεχόμενό του, ωστόσο, διαμορφώνεται με περισσότερο απαιτητικό περιεχόμενο. Ο αρμόδιος ορκωτός οφείλει να επιβεβαιώνει στην Έκθεση Ελέγχου την ύπαρξη και το επικαιροποιημένο περιεχόμενό του.

7. Ποια η λειτουργία και η στελέχωση της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου;

Ο νέος νόμος προβλέπει, για πρώτη φορά, την ύπαρξη Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου. Τα μέλη της δεν είναι μέλη του ΔΣ. Ο επικεφαλής της ορίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Όχι όμως κι εκείνοι που τη στελεχώνουν. Κάθε μεταβολή στο πρόσωπο του γνωστοποιείται, εντός 20ημέρου, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (έναντι 10ημέρου στον προϋφιστάμενο νόμο). Ο Επικεφαλής της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου παρίσταται στις Γενικές Συνελεύσεις των μετόχων.

Οι αρμοδιότητες της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου παρουσιάζονται περισσότερο διευρυμένες σε σχέση με τις αντίστοιχες της (παλαιάς) Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου.

8. Παραμένει προαιρετική η υιοθέτηση Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης;

Ο νέος νόμος προβλέπει ως υποχρεωτική την υιοθέτηση και εφαρμογή Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης. Δεν καθιστά όμως και υποχρεωτική την επιλογή ενός, συγκεκριμένου, τέτοιου Κώδικα.

9. Ποιες οι πρόνοιες για την ενημέρωση των επενδυτών και των μετόχων;

Προβλέπεται η λειτουργία Μονάδας Εξυπηρέτησης Μετόχων και Μονάδας Εταιρικών Ανακοινώσεων.

Επίσης: Στοιχεία για τα υποψήφια, προς εκλογή, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου αναρτώνται (εγκαίρως) στο site της Εταιρείας. Τα στοιχεία, κυρίως, που πιστοποιούν την καταλληλότητά τους.

10. Ποια η διαχείριση των αποκλίσεων στη χρήση αντληθέντων κεφαλαίων;

Το Διοικητικό Συμβούλιο υποχρεούται, όπως είναι γνωστό, να υποβάλλει προς τη Γενική Συνέλευση έκθεση για τη χρήση των αντληθέντων (από αύξηση) κεφαλαίων.

Προκειμένου να υλοποιηθεί απόκλιση στη χρήση τους (σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% του συνόλου) απαιτείται ειδική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου με αυξημένη πλειοψηφία (3/4 των μελών του). Επίσης, έγκριση από τη Γενική Συνέλευση με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία.

11. Τι συμβαίνει με τη διάθεση σημαντικών περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας;

Ο νέος νόμος έχει ειδικές πρόνοιες για τη διάθεση, εντός διετίας, περιουσιακών στοιχείων που υπερβαίνουν  το 51% της συνολικής αξίας των περιουσιακών της στοιχείων: Αξιώνει απόφαση της Γενικής Συνέλευσης που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία.

12. Ποιες οι επαπειλούμενες κυρώσεις;

Σε περίπτωση παράβασης των ρυθμίσεων του συγκεκριμένου νόμου, οι επαπειλούμενες κυρώσεις είναι βαρύτατες (αν όχι καταστροφικές): πρόστιμα έως 3.000.000€ (έναντι 1.000.000€ με βάση τον προϋφιστάμενο). Επίσης: οι προβλεπόμενες κυρώσεις είναι δυνατό να επιβληθούν και στην εταιρεία (εκτός από τα, κατά νόμο, υπόχρεα φυσικά πρόσωπα).

Ο νέος νόμος για την Εταιρική Διακυβέρνηση κινείται προς την ορθή κατεύθυνση. Οι ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί είναι, ως κάποιο βαθμό, κατανοητές. Δεν είναι όμως αρκετές για αρνητική αξιολόγηση.

Η κεντρική διαπίστωση δεν μεταβάλλεται: Οι βέλτιστες πρακτικές Εταιρικής Διακυβέρνησης (και ο νέος νόμος) θα επιδράσουν θετικά, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Και, δι’ αυτών, στο ελληνικό χρηματιστήριο και στην εθνική οικονομία.

Ας μην έχουμε αμφιβολία.

Ας τον καλωσορίσουμε!

Δείτε το άρθρο και στoν Capital.gr.

 

*O κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Senior Partner της Koumentakis and Associates Law Firm (www.koumentakislaw.gr) & Στρατηγικός Συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι | +30 210 6009062 |  www.artion.gr)