Τριγωνικές Συναλλαγές με κράτη προνομιακού φορολογικού καθεστώτος.
Φορολογία Εισοδήματος: Κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς.
Με το άρθρο 78 του Ν. 3842/2010 προστέθηκαν στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 2238/1994) τα άρθρα 51Α & 51Β με τα οποία εισήχθηκε για πρώτη φορά στην ελληνική φορολογική νομοθεσία η έννοια των κρατών με «προνομιακό φορολογικό καθεστώς».
Συγκεκριμένα, η παράγραφος 7 του άρθρου 51Α του Ν.2238/1994, σύμφωνα με την τελευταία κωδικοποίηση βάσει της παραγράφου 1Γ του άρθρου 13 του Ν.3943/2011 αποσαφηνίζει ότι:
«το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα θεωρείται ότι υπόκειται σε προνομιακό φορολογικό καθεστώς στο κράτος εκτός της Ελλάδας, ακόμη και αν η κατοικία ή η καταστατική ή η πραγματική έδρα του ή εγκατάσταση ευρίσκεται σε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εάν σε αυτό το κράτος:
α) δεν υπόκειται σε φορολογία ή, εάν υπόκειται, δεν φορολογείται εν τοις πράγμασι, ή
β) υπόκειται σε φόρο επί των κερδών ή των εισοδημάτων ή του κεφαλαίου, ο οποίος είνα ίσος ή κατώτερος με τα εξήντα εκατοστά του φορολογικού συντελεστή που θα οφειλόταν σύμφωνα με τις διατάξεις της ελληνικής φορολογικής νομοθεσίας, εάν ήταν κάτοικος ή είχε την έδρα του ή διατηρούσε μόνιμη εγκατάσταση κατά την έννοια του άρθρου 100 του παρόντος Κώδικα στην Ελλάδα.»
Ακολούθησε η ΠΟΛ 1225/2011 η οποία παρέχει οδηγίες για την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων και σύμφωνα με την οποία:
«προκειμένου για αλλοδαπό νομικό πρόσωπο, με τις νέες διατάξεις θεωρείται ως κράτος με προνομιακό φορολογικό καθεστώς το κράτος εκείνο που έχει συντελεστή φορολογίας νομικού προσώπου κάτω από 14,4% (24% χ 60%) για τη χρήση 2010 ή κάτω από 12% (20% χ 60%) για τη χρήση 2011 και μετά.
Επισημαίνεται, ότι σε κάθε περίπτωση, η σύγκριση θα πρέπει να γίνεται μεταξύ των συντελεστών φορολογίας που ορίζονται από την ελληνική νομοθεσία και τη νομοθεσία του άλλου κράτους και όχι με βάση τους πραγματικούς συντελεστές φορολογίας που προκύπτουν μετά την εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας της κάθε χώρας (μεταφορά ζημιών παρελθουσών χρήσεων, σχηματισμός αφορολόγητων αποθεματικών, κλπ.)
Ειδικά για την Κύπρο διευκρινίζεται, ότι η έκτακτη αμυντική εισφορά 15% που επιβάλλεται κάθε χρόνο στους τόκους και στα μερίσματα που λαμβάνει εταιρία φορολογικός κάτοικος Κύπρου, δεν συμπεριλαμβάνεται ρητά στο πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) που έχει υπογραφεί μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, παρά το γεγονός ότι η υπόψη εισφορά επιβάλλεται επί συγκεκριμένων εισοδημάτων. Κατά συνέπεια, η εισφορά αυτή δεν θα πρέπει να υπολογίζεται στο φορολογικό συντελεστή της Κύπρου (10%), για τους σκοπούς του άρθρου 51Α του Κ.Φ.Ε. και ως εκ τούτου, η Κύπρος θεωρείται κράτος με προνομιακό φορολογικό καθεστώς.»
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η Κύπρος αναφέρεται στη συγκεκριμένη ΠΟΛ ως παράδειγμα και δεν αποτελεί το μοναδικό Κράτος – Μέλος με προνομιακό καθεστώς, υπάρχουν κι άλλα με συντελεστή φορολογίας κάτω από 12% (π.χ. Βουλγαρία).
Στην ΠΟΛ 1225/2011 αποσαφηνίζεται στη συνέχεια, ότι η αναγνώριση ή μη των δαπανών που αφορούν συναλλαγές με κράτη προνομιακού φορολογικού καθεστώτος, εξαρτάται από τη δυνατότητα της κάθε επιχείρησης να αποδείξει ότι πρόκειται για πραγματική και συνήθη συναλλαγή. Συγκεκριμένα:
«3. Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου αυτού τροποποιήθηκε η παράγραφος 1 του άρθρου 51Β του ν. 2238/1994, σχετικά με την μη αναγνώριση των δαπανών για αγορά αγαθών ή λήψη υπηρεσιών, των τόκων, δικαιωμάτων και αποζημιώσεων που καταβάλλονται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, που είναι κάτοικος ή έχει την έδρα του σε κράτος μη συνεργάσιμο. Με τις νέες διατάξεις παρέχεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις που πραγματοποιούν συναλλαγές με εταιρίες που έχουν την έδρα τους σε κράτη μη συνεργάσιμα, να αποδείξουν την ύπαρξη πραγματικής και συνήθους συναλλαγής, προκειμένου να αναγνωρισθούν οι σχετικές δαπάνες τους (μαχητό τεκμήριο), όπως συμβαίνει και με τις αντίστοιχες δαπάνες που πραγματοποιούνται με κράτη με προνομιακά φορολογικό καθεστώς.
Εδώ επισημαίνεται ότι το μαχητό τεκμήριο, για τις συναλλαγές με τα τελευταία αυτά κράτη, είχε θεσπισθεί με τις διατάξεις του ν. 3842/2010.
Ειδικότερα, με τις νέες διατάξεις ορίζεται, ότι οι δαπάνες που αφορούν σε συναλλαγές με κράτη μη συνεργάσιμα δεν αναγνωρίζονται για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων ή το φορολογητέο εισόδημα του φυσικού προσώπου, εκτός αν ο φορολογούμενος αποδείξει ότι οι δαπάνες αυτές αφορούν πραγματικές και συνήθεις συναλλαγές και δεν έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταφορά κερδών ή εισοδημάτων ή κεφαλαίου με σκοπό τη φοροαποφυγή ή φοροδιαφυγή.
Για την απόδειξη του μαχητού αυτού τεκμηρίου, θα πρέπει ο φορολογικός έλεγχος να λαμβάνει υπόψη του στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι η συναλλαγή πραγματικά έχει λάβει χώρα και ότι έχει αποφέρει πραγματικό οικονομικό όφελος στην ελεγχόμενη επιχείρηση που πραγματοποίησε τις σχετικές δαπάνες (αγορές, παροχή υπηρεσιών, κλπ.)»
Πέραν όμως των όσων αναφέρονται στο άρθρο 51β του Κ.Φ.Ε. και τη διευκρινιστική ΠΟΛ 1225/2011, όπου η αναγνώριση ή μη των δαπανών αποτελεί μαχητό τεκμήριο, ο Ν.3842/2010 με την περ. β’ της παρ. 6 του άρθρου 11 προσέθεσε το τελευταίο εδάφιο της περ. γ’ της παρ. 1 του άρθρου 31 του Κ.Φ.Ε. σύμφωνα με το οποίο:
«Οι δαπάνες της περίπτωσης αυτής (αξία πρώτων και βοηθητικών υλών που χρησιμοποιήθηκαν, καθώς και των άλλων εμπορεύσιμων αγαθών, στην οποία περιλαμβάνονται και οι ειδικές δαπάνες επεξεργασίας, αποθήκευσης, μεταφοράς, ασφάλειας κλπ.) δεν αναγνωρίζονται όταν καταβάλλονται ή οφείλονται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα της οποίας η δραστηριότητα στη συγκεκριμένη συναλλαγή εξαντλήθηκε στην τιμολόγησή της και η παράδοση των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών διενεργήθηκε από τρίτο πρόσωπο.»
Ακολούθησε η διαταγή Δ12Β 1098722 ΕΞ2010/26.7.2010 που διευκρινίζει ότι η παραπάνω διατάξεις, δεν αναφέρονται στις τριγωνικές συναλλαγές που πραγματοποιούν εντός της χώρας μας ημεδαπές επιχειρήσεις (π.χ. φασόν), αλλά μόνο σε αυτές που μεσολαβεί εταιρία με έδρα σε κράτη μη συνεργάσιμα ή με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 51Α του ν. 2238/1994.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι, οι διατάξεις του άρθρου 31 του Ν.2238/1994, ως ειδικότερες, κατισχύουν των διατάξεων του άρθρου 51β. Επομένως, επίκληση του μαχητού τεκμηρίου δεν μπορεί να γίνει σε κάθε περίπτωση που πραγματοποιείται δαπάνη αγοράς αγαθών από εταιρεία με έδρα σε κράτος μη συνεργάσιμο ή με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, αλλά μόνο όταν τα αγαθά παραδίδονται από την εταιρεία αυτή, η οποία τιμολογεί τη συγκεκριμένη συναλλαγή (απευθείας αγορά). Όταν τα αγαθά παραδίδονται από άλλη εταιρεία από αυτή που τα τιμολογεί (τριγωνική συναλλαγή), έχουν εφαρμογή οι ειδικότερες διατάξεις της περ. γ’ της παρ. 1 του άρθρου 31 του Ν.2238/1994, στις οποίες δεν γίνεται καμία αναφορά στο μαχητό τεκμήριο. (Σύμφωνα με γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Φορολογίας Εις/τος (Δ12), Τμήμα:Β’ 28/11/2011, σε σχετικό ερώτημα του Σ.Ε.Β.Ε. «Φορολογική μεταχείριση τριγωνικών συναλλαγών όταν μεσολαβεί εταιρία με έδρα την Κύπρο»).
Γιώργος Ασημάκης