ΟΑΕΕ: Υποχρεωτική ασφάλιση επαγγελματιών

Του Γιώργου Δαλιάνη,
με τη συνεργασία του Βασίλη Νόβα (στέλεχος της ARTION ΑΕ).

Η Κοινωνική Ασφάλιση στη χώρα μας είναι αναγκαστική, καθώς αποτελεί σχέση δημοσίου δικαίου και επιβάλλεται για λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Επομένως, κάθε εργαζόμενος, είτε είναι υπάλληλος είτε επαγγελματίας, υποχρεούται να ασφαλιστεί σε έναν τουλάχιστον ασφαλιστικό φορέα, ανάλογα με το είδος απασχόλησης του. Οι κύριοι ασφαλιστικοί φορείς είναι:

ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Ασφαλίζονται υποχρεωτικά όλα τα πρόσωπα, που παρέχουν εξαρτημένη εργασία με αμοιβή, μέσα στα όρια της χώρας κι ανεξάρτητα από την ιδιότητα του εργοδότη, το είδος και τη σχέση εργασίας.

ΤΣΜΕΔΕ Ασφαλίζονται υποχρεωτικά όλα τα μέλη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, δηλαδή αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί και γενικότερα μηχανικοί, καθώς και οι εργολήπτες δημοσίων έργων.

Ε.Τ.Α.Α. (Πρώην ΤΣΑΥ). Στο ΕΤΑΑ – Τομείς Υγειονομικών ασφαλίζονται υποχρεωτικά οι γιατροί, οδοντίατροι, φαρμακοποιοί και κτηνίατροι που ασκούν νόμιμα το επάγγελμα στην Ελλάδα.

Ο.Γ.Α. Ασφαλίζονται υποχρεωτικά οι αγρότες, οι απασχολούμενοι προσωπικά ή με αυτεπιστασία, συστηματικά και κατά κύριο βιοποριστικό επάγγελμα στην αγροτική οικονομία, ιδιοκτήτες και εκμεταλλευτές αγροκτημάτων, κτηνοτρόφοι, πτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι, καθώς και οιαλιείς που δεν υπάγονται στην ασφάλιση άλλου φορέα. Διαχωρισμός υπάρχει ανάμεσα στους αγροτοεργάτες, που απασχολούνται σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, υπό την μορφή ατομικής επιχείρησης, Ο.Ε. ή Ε.Ε, οι οποίοι ασφαλίζονται στον ΟΓΑ και σε αυτούς που απασχολούνται σε αγροτικές επιχειρήσεις που έχουν νομική μορφή ΑΕ, ΕΠΕ και ΙΚΕ, οι οποίοι ασφαλίζονται στο ΙΚΑ.

Ο.Α.Ε.Ε. Αυτός ο φορέας προέκυψε από την συνένωση του ΤΕΒΕ, ΤΑΕ και ΤΣΑ. Στην υποχρεωτική ασφάλιση επαγγελματιών του Ο.Α.Ε.Ε. υπάγονται οι παρακάτω γενικές κατηγορίες προσώπων, των οποίων η ηλικία υπερβαίνει τα 18 έτη, αδιακρίτως φύλου και υπηκοότητας κι εφόσον ασκούν τη δραστηριότητά τους στην Ελλάδα.

  • Οι ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι και βιοτέχνες, που ασκούν τη δραστηριότητά τους ατομικά.
  • Τα μέλη (φυσικά πρόσωπα), που συμμετέχουν σε κοινωνίες αστικού δικαίου και κοινοπραξίες.
  • Τα μέλη των Ο.Ε., Ε.Ε. και ΕΠΕ.
  • Οι διαχειριστές των Ι.Κ.Ε., καθώς και ο μονοπρόσωπος εταίρος Ι.Κ.Ε.
  • Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου των Α.Ε., εφόσον είναι και μέτοχοι με ποσοστό τουλάχιστον 3% στο μετοχικό κεφάλαιο, ανεξάρτητα αν ασφαλίζονται ή συνταξιοδοτούνται από άλλο φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο.

Σημείωση: Εάν τα ανωτέρω νομικά πρόσωπα βρίσκονται σε εκκαθάριση δεν υποχρεούνται τα μέλη τους να είναι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ.

Σύμφωνα με τον Ν.2084/92 οι ασφαλισμένοι σε όλο το φάσμα των ασφαλιστικών φορέων και το Δημόσιο, διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε “παλαιούς” και σε “νέους”, με χωριστά δικαιώματα και υποχρεώσεις η κάθε μία. Στο συγκεκριμένο νόμο και ειδικότερα με το άρθρ.43 ως “νέος” ασφαλισμένος νοείται όποιος ασφαλίσθηκε για πρώτη φορά στην υποχρεωτική ασφάλιση, οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης, από 1.1.1993 και μετά, ενώ κατ’ αντιδιαστολή, “παλαιός” ασφαλισμένος χαρακτηρίζεται όποιος ασφαλίσθηκε υποχρεωτικά σε οποιοδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο (πλην Ο.Γ.Α.) μέχρι 31.12.1992.

Η διάκριση σε παλαιό ή νέο ασφαλισμένο, έχει ιδιαίτερη σημασία στις περιπτώσεις, που προκύπτει θέμα «παράλληλης» ασφάλισης σε δύο ασφαλιστικά ταμεία.

Παλαιοί ασφαλισμένοι

Οι παλαιοί ασφαλισμένοι, όταν έχουν παράλληλη δραστηριότητα, η οποία δεν είναι συναφής με την επαγγελματική τους ιδιότητα για την οποία υπάγονται στο κύριο ταμείο ασφάλισης, είναι υποχρεωμένοι να ασφαλιστούν σε δύο ασφαλιστικούς φορείς για το κλάδο σύνταξης και σε ένα για το κλάδο υγείας. Παραδείγματα:

  • Μισθωτός ασφαλισμένος υποχρεωτικά στο ΙΚΑ, συμμετέχει παράλληλα ως εταίρος σε ΕΠΕ και για την συμμετοχή του αυτή, ανεξάρτητα από το ποσοστό συμμετοχής, έχει την υποχρέωση ασφάλισης στον ΟΑΕΕ για το κλάδο σύνταξης.
  • Μηχανικός ασφαλισμένος στο ΤΣΜΕΔΕ, ασκεί παράλληλα και εμπορική δραστηριότητα (πώληση οικοδομικών υλικών), έχει υποχρέωση παράλληλης ασφάλισης στο κλάδο σύνταξης στον ΟΑΕΕ.
  • Άλλος Μηχανικός ελεύθερος επαγγελματίας (μελετητικό γραφείο) ασχολείται παράλληλα με την ανέγερση οικοδομών, απαλλάσσεται από την παράλληλη ασφάλιση στον ΟΑΕΕ και τούτο γιατί η εργασία αυτή θεωρείται συναφής με την ιδιότητα του Μηχανικού.

Νέοι ασφαλισμένοι

Σύμφωνα με τη παράγραφο 2 του άρθρου 39 του ν.2084/92, όπως αυτός τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το πρόσφατο νόμο 4254/2014, οι νέοι ασφαλισμένοι (ασφάλιση για πρώτη φορά μετά την 1/1/1993), που πολυαπαχολούνται έχουν το δικαίωμα επιλογής ασφάλισης σε ένα ασφαλιστικό φορέα ή στο ΙΚΑ ή στον Ο.Α.Ε.Ε. Επισημαίνεται, ότι οι διατάξεις περί επιλογής του φορέα ασφάλισης δεν εφαρμόζονται στους ασφαλισμένους του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, οι οποίοι αμείβονται μέσω εργοσήμου. Οι νέοι είναι ασφαλισμένοι υποχρεωτικά μόνο σε ένα φορέα κύριας ασφάλισης, ένα φορέα επικουρικής ασφάλισης, ένα φορέα ασθένειας και ένα πρόνοιας, τον οποίο επιλέγουν εντός εξαμήνου από την ανάληψη της δεύτερης απασχόλησης. Ειδικά οι νέοι ασφαλισμένοι για τους οποίους προκύπτει υποχρεωτική ασφάλιση στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και στον Ο.Α.Ε.Ε. έχουν το δικαίωμα επιλογής ασφαλιστικού φορέα, εφόσον συμπληρώνουν είκοσι πέντε (25) ημέρες ασφάλισης ανά μήνα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για όλο το χρονικό διάστημα της παράλληλης απασχολησής τους. Εάν κατά τη διάρκεια της παράλληλης απασχόλησης ο χρόνος ασφάλισής τους στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ υπολείπεται των είκοσι πέντε (25) ημερών ασφάλισης ανά μήνα, τα πρόσωπα αυτά υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση και του Ο.Α.Ε.Ε. για το σύνολο του χρόνου της παράλληλης απασχόλησης. Παραδείγματος χάριν μισθωτός, που είναι ασφαλισμένος για είκοσι πέντε (25) ημερομίσθια και παράλληλα συμμετέχει ως εταίρος σε ΟΕ ή ΕΠΕ απαλλάσσεται από την ασφάλιση στον Ο.Α.Ε.Ε. Η απαλλαγή αυτή διακόπτεται όταν οι ασφαλίσιμες ημέρες μειωθούν κάτω των είκοσι πέντε (25) ημερών.

Τις ακριβείς προϋποθέσεις και την τεχνική ενημέρωσης των ασφαλιστικών φορέων έχουν διατυπωθεί στην εγκύκλιο 16/10.6.2014 του Υπουργείου Εργασίας, η οποία με πολλά και αναλυτικά παραδείγματα βάζει τέλος σε ασάφειες εφαρμογής της νομοθεσίας.

Εξαιρούνται του δικαιώματος επιλογής ασφαλιστικού φορέα οι ασφαλισμένοι στο ΟΓΑ (άρθρο 43 του ν.2084/1992).

Επίσης αλλοδαπά μέλη εταιρειών, εάν ασφαλίζονται σε χώρες κράτη μέλη της Ε.Ε. ή χώρες με τις οποίες έχουν υπογραφθεί διμερείς συμβάσεις, απαλλάσσονται από την ασφάλιση, ακόμα κι αν η δραστηριότητα που ασκούν στην Ελλάδα υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε.

Συνοψίζοντας, είναι εμφανές ότι υπάρχει θέληση εκ της πλευράς της διοικήσεως του Ο.Α.Ε.Ε. να συμβάλει στην αποφυγή καταβολής διπλών ασφαλιστικών εισφορών από τους επαγγελματίες, με σκοπό την ενίσχυση της επαγγελματικότητας. Βέβαια, κατά την γνώμη μας, έχει δημιουργηθεί σοβαρότατη στρέβλωση των αρχών της ίσης μεταχείρισης και του υγιούς ανταγωνισμού, καθώς υπάρχει άνιση μεταχείριση μεταξύ των δύο κατηγοριών ασφαλισμένων, καθώς οι «παλαιοί ασφαλισμένοι» επιβαρύνονται υπέρμετρα σε σχέση με τους «νέους», γεγονός που επηρεάζει ιδιαίτερα αρνητικά τη θέση τους στην αγορά εργασίας, αλλά και επιδρά, κατά παράλογο τρόπο, στα κόστη επιχειρήσεων. Για να είναι σωστότερο το μέτρο, θα πρέπει να ισχύσει το ίδιο και για τις δύο κατηγορίες των επαγγελματιών-εργαζομένων, ώστε να υπάρχει υγιής ανταγωνισμός σε μια πολύ δύσκολη οικονομική-αναπτυξιακή περίοδο για τη χώρα.

ARTION Φορολογικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Λογιστικό Γραφείο