Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα – Η αναγκαία εξέλιξη

Των Γιώργου Δαλιάνη
 και Θοδωρή Δεληγιάννη, Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή.

Θετικά κρίνουν το σχέδιο νόμου για τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ε.Λ.Π.) οι παραγωγικοί φορείς, χαρακτηρίζοντάς το ως ένα σημαντικό μεταρρυθμιστικό βήμα, αλλά κι ως ένα δυνητικά χρήσιμο εργαλείο για όλες τις ελληνικές επιχειρήσεις. Όπως σε κάθε περίπτωση, δε θα μπορούσαν να λείπουν και τα στείρα αρνητικά σχόλια, χωρίς ασφαλώς να συμπεριλαμβάνουμε σε αυτά τις εποικοδομητικές επισημάνσεις φορέων και επαγγελματιών του κλάδου, που αποσκοπούν σε βελτιώσεις. Δυστυχώς σε κάθε αντικείμενο υπάρχουν άτομα τα οποία διάκεινται αρνητικά προς τον εκσυγχρονισμό, ο οποίος απαιτεί επένδυση  σε γνώσεις και συστήματα.

Το νομοσχέδιο μετά τη ψήφισή του  θα τεθεί σε εφαρμογή από 1.1.2015 και η εφαρμογή του θα είναι υποχρεωτική από όλους τους φορολογούμενους, λαμβάνοντας όμως υπόψη τις ειδικές εξαιρέσεις και τις εναλλακτικές δυνατότητες που προβλέπονται σε αυτό.

Σύμφωνα με αυτό, προβλέπεται η πλήρης κατάργηση του Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (Κ.Φ.Α.Σ.), απλοποιώντας ακόμα περισσότερο τις διαδικασίες της στοιχειοθέτησης και της καταγραφής των συναλλαγών (διακίνηση, τιμολόγηση κλπ).

Παράλληλα, τροποποιεί την υπάρχουσα νομοθεσία για τη λογιστική τυποποίηση, αντικαθιστώντας την, με τα Ε.Λ.Π., επιτυγχάνοντας αφενός την ευθυγράμμιση με την «Νέα Ευρωπαϊκή Λογιστική Οδηγία» και αφετέρου την δυνατότητα (προαιρετικά) να εφαρμόζεται η «εύλογη αξία», που αποτελεί κατ’ ουσίαν  μια μικρογραφία-απλοποίηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων.

Με ένα απλό και κατανοητό κείμενο έρχεται να διευθετήσει και να κωδικοποιήσει  αποτελεσματικά, πολλά ζητήματα στην υφιστάμενη λογιστική πολυνομία ( Ε.Γ.Λ.Σ. Κ.Φ.Α.Σ, Ν. 2190/20 κ.λ.π ), ορίζοντας λογιστικές αρχές και πολιτικές, με βάση τις διεθνείς πρακτικές. Στα πολύ θετικά συγκαταλέγεται και η επίσημη εισαγωγή της διεθνούς ονοματολογίας οικονομικών όρων και κανόνων (Παράρτημα Α του Σχεδίου Νόμου: «Ορισμοί»).

Η εφαρμογή των Ε.Λ.Π. δεν υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να αλλάξουν λογιστικό σχέδιο, αλλά ούτε και να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο αναλυτικό λογιστικό σχέδιο. Παρ’ όλα αυτά παρέχεται ένα λιτό και ευέλικτο  σχέδιο λογαριασμών, προσαρμοσμένο κατάλληλα στις απαιτήσεις των Ε.Λ.Π. για την ορθή απεικόνιση των νέων οικονομικών καταστάσεων.  Το εν λόγω σχέδιο έχει λάβει υπόψη τις δυνατότητες των πληροφοριακών λογιστικών πακέτων και συστημάτων ERP και σε συνδυασμό με το ότι παρέχεται πίνακας αντιστοίχησης των κωδικών του λογιστικού σχεδίου του νομοσχεδίου με τους κωδικούς του σχεδίου λογαριασμών του ΕΓΛΣ διευκολύνεται η μετάβαση σε αυτό, κάτι που προτείνεται.

Για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, βάσει των νέων ορίων, δεν υπάρχει κάποια αλλαγή ως προς την τήρηση των λογιστικών βιβλίων τους και διατηρείται ουσιαστικά η απλογραφική μέθοδος. Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε πως καλό θα ήταν να αποσαφηνιστεί, αν για ορισμένες μικρές εκμεταλλεύσεις, που λόγω της φύσης του αντικειμένου τους έχουν μεγάλο ετήσιο κύκλο εργασιών (π.χ. πρατήρια υγρών καυσίμων), υπάρξουν εξαιρέσεις όπως στο ισχύον καθεστώς, γιατί αλλιώς θα πρέπει άμεσα να οργανωθούν. Επίσης τονίζεται ότι καμία αλλαγή δεν επιφέρει στους αγρότες που είναι ενταγμένοι στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ.

Οι επιχειρήσεις και οι λογιστές θα κληθούν να εφαρμόσουν τα Ε.Λ.Π. και να χρησιμοποιήσουν τα νέα υποδείγματα με τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων χρήσης του 2015, δηλαδή αρχές του έτους 2016. Μέχρι τότε  υπάρχει αρκετός χρόνος προετοιμασίας για όλους. Πιστεύουμε και ευελπιστούμε, ότι έγκαιρα θα εκδοθούν οι διευκρινιστικές οδηγίες εφαρμογής και ότι θα αποτελούνται από ένα ενιαίο κείμενο και όχι από διάσπαρτες αποφάσεις που θα αλλοιώνουν το νόμο.

Ποια όμως είναι τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που θα επιφέρει η εφαρμογή των Ε.Λ.Π.;

Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της εφαρμογής των Ε.Λ.Π. για τις επιχειρήσεις είναι η κατά το άρθρο 24 δυνατότητα επιμέτρηση περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων στην εύλογη αξία. Παρέχεται η δυνατότητα τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις να επιμετρούνται μεταγενέστερα της αρχικής τους αναγνώρισης στην εύλογη αξία τους.

Εύλογη αξία (Fair value): Η τιμή ανταλλαγής ενός περιουσιακού στοιχείου ή διακανονισμού μιας υποχρέωσης, μεταξύ πρόθυμων και ενήμερων μερών που ενεργούν υπό κανονικές στην αγορά συνθήκες, κατά την ημερομηνία μέτρησης.

Στα πλεονεκτήματα επίσης συγκαταλέγονται:

  • Η καλύτερη και διαφανέστερη απεικόνιση των Οικονομικών καταστάσεων η οποία προσεγγίζει με μεγαλύτερη αξιοπιστία και σε μεγαλύτερο βαθμό την πραγματικότητα (κατάργηση των εξόδων πρώτης εγκατάστασης και των Εκτάκτων αποτελεσμάτων, ορθή απεικόνιση του Λίζινγκ, εμφάνιση του Φόρου Εισοδήματος στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως κ.λ.π) και τη σύγκριση σε σχέση με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές Εταιρείες. Η υιοθέτηση κοινού πλαισίου λογιστικών αρχών και κανόνων σημαίνει ότι όμοιες συναλλαγές και οικονομικές συνθήκες θα απεικονίζονται από διαφορετικές επιχειρήσεις με τον ίδιο τρόπο. Η συγκρίσιμη πληροφόρηση επιτρέπει στους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων (τράπεζες, επενδυτές εσωτερικού και εξωτερικού, πελάτες, προμηθευτές) την καλύτερη αξιολόγηση.
  • Η Μείωση του κόστους ενδοομιλικής πληροφόρησης και βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Πολλές μητρικές εταιρείες του εξωτερικού απαιτούν από τις θυγατρικές τους να προσαρμόζουν τα οικονομικά τους μεγέθη σύμφωνα με το λογιστικό πλαίσιο της έδρας τους κι έχει ως αποτέλεσμα την προετοιμασία οικονομικών πληροφοριών εις διπλούν (τοπικές αρχές και για σκοπούς ελέγχου κι ενοποίησης στη μητρική). Βέβαια, η υιοθέτηση των Ε.Λ.Π. ως λογιστικό πλαίσιο για την προετοιμασία και της διοικητικής πληροφόρησης και των Οικονομικών Καταστάσεων ενισχύει την συνέπεια της παρεχόμενης πληροφορίας.
  • Τέλος με την εφαρμογή των Ε.Λ.Π. η προσέλκυση ξένων επενδύσεων και κεφαλαίων καθίσταται περισσότερο ευχερής, καθώς τα οικονομικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στις Οικονομικές Καταστάσεις των Ελληνικών επιχειρήσεων θα μπορούν να βρίσκονται σε εναρμόνιση με τους διεθνείς λογιστικούς κανόνες.

Στον αντίποδα τα βασικά μειονεκτήματα από την εφαρμογή των Ε.Λ.Π. είναι ότι:

  • Αυξάνεται το κόστος που σχετίζεται με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή των Ε.Λ.Π. . Τέτοια κόστη είναι, το κόστος προσαρμογής του λογιστικού συστήματος, κόστος εκπαίδευσης προσωπικού, κόστος εκτίμησης παγίων και κόστος αναλογιστικών μελετών (τα δύο τελευταία εφόσον επιλεχθεί η μέθοδος της «εύλογης αξίας»).
  • Λειτουργούν ταυτόχρονα δύο λογιστικά συστήματα, (εφόσον επιλεχθεί η μέθοδος της «εύλογης αξίας» ή διαφορετικοί συντελεστές από τους φορολογικούς ) ένα για τα Ε.Λ.Π. και ένα για φορολογικούς σκοπούς, με όλα τα προβλήματα και τις αντιφάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν όσοι τα ακολουθούν. Πάντως σε κάθε περίπτωση κάποιος μπορεί να έχει μόνο ένα λογιστικό σύστημα (εφόσον δεν ακολουθήσει την μέθοδο της «εύλογης αξίας» ή διαφορετικούς συντελεστές απόσβεσης) και αυτό εκτιμώ ότι θα επιλέξει η πλειοψηφία των Ελληνικών επιχειρήσεων.

Η εφαρμογή των Ε.Λ.Π. μπορούν να αποτελέσουν ένα ουσιαστικό εργαλείο για τις επιχειρήσεις στην  προσπάθειά τους για αναζήτηση ευκαιριών τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Οι οικονομικές καταστάσεις αποσυνδέονται (ή τουλάχιστον δίνεται η δυνατότητα ) από την φορολογική νομοθεσία και απεικονίζουν καλύτερα την πραγματική οικονομική θέση των επιχειρήσεων, εμπνέοντας κατά συνέπεια μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και επιτυγχάνοντας καλύτερη συγκρισιμότητα προς όφελος του υγιούς ανταγωνισμού.