Εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις

Παρατηρησεις επί της εφαρμογής των διατάξεων Ν.4174/2013

Με τις διατάξεις των νόμων 4093/2013 (ΚΦΑΣ) και 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας) επιχειρείται αυτό, που επί πολλών ετών είχε προβληθεί ως επιτακτική ανάγκη, δηλαδή η έναρξη δημιουργίας ενός νέου φορολογικού συστήματος, χωρίς την παθογένεια του παλαιού.
Κατά την ταπεινή άποψη των συντακτών του παρόντος, ο ως άνω σκοπός δεν επιτυγχάνεται καθόσον το νέο νομοθέτημα (Ν. 4174/2013) χαρακτηρίζεται από ασάφειες, κενά, πολύπλοκες διαδικασίες και προβλήματα εναρμόνισης με πρόσφατα νομοθετήματα αλλά και με πρόσφατες τροποποιήσεις υφισταμένης φορολογικής νομοθεσίας (ΚΦΕ, ΦΠΑ).

Ειδικότερα, με τις διατάξεις των άρθρων 55 και επόμενα του Ν. 4174/2013 επήλθε πράγματι μία επαναστατική αλλαγή αναφορικά με τις επιβαλλόμενες ποινές και πρόστιμα για τις προβλεπόμενες στο ίδιο άρθρο φορολογικές παραβάσεις. Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε ένα νέο καθεστώς ποινών και προστίμων ασυγκρίτως ευνοϊκότερο σε σχέση με το προϊσχύον.

Παράλληλα, ο νομοθέτης προέβλεψε την υπαγωγή στο νέο ευνοϊκότερο καθεστώς εκκρεμών σε οποιοδήποτε στάδιο υποθέσεων, εντός των συγκεκριμένων όμως προθεσμιών του ίδιου νόμου. Αντικείμενο του προβληματισμού μας αποτελεί η υπαγωγή στο νέο ευνοϊκό καθεστώς εκκρεμών υποθέσεων, κατά τις διακρίσεις του άρθρου 55 παρ. 2 και 66 παρ. 4, και δη υποθέσεων λήψης εικονικών φορολογικών παραστατικών.

Για παράδειγμα, σε βάρος του λήπτη ενός εικονικού φορολογικού παραστατικού (φυσικό ή νομικό πρόσωπο), έχουν επιβληθεί, προ της δημοσιεύσεως του άνω νόμου, οι ακόλουθες επιβαρύνσεις:

(α) πρόστιμο ΚΒΣ (ΠΔ 186/92 σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 5 Ν. 2523/97), το οποίο ανέρχεται στο διπλάσιο της καθαρής αξίας του «εικονικού» φορολογικού παραστατικού που έλαβε.

(β) διαφορά κύριου και πρόσθετου φόρου εισοδήματος (Ν. 2238/94), λόγω ανακρίβειας των βιβλίων της επιχείρησης (με τις τιθέμενες υπό του νόμου προϋποθέσεις) που οδήγησε την φορολογική αρχή στο προσδιορισμό των αποτελεσμάτων (λογιστικά ή εξωλογιστικά) της χρήσης και νέα εκκαθάριση του προκύπτοντος φόρου.

(γ) διαφορά ΦΠΑ μετά προσαυξήσεων, συνεπεία του ως άνω προσδιορισμού των αποτελεσμάτων (εισόδημα) της χρήσεως, ως επίσης και αυτοτελές πρόστιμο ΦΠΑ (άρ. 6 παρ. 1 Ν. 2523/97) ανερχόμενο στο τριπλάσιο του προκύπτοντος κύριου ΦΠΑ.

Εκ της γραμματικής διατύπωσης των διατάξεων των άρθρων 55 και 66 Ν. 4174/2013 προκύπτει ότι ο φορολογούμενος, στο παράδειγμά μας, δύναται να επιδιώξει την υπαγωγή του στο νέο ευνοϊκό καθεστώς, καταβάλλοντας τα ακόλουθα πρόστιμα:

(α) ως προς το επιβληθέν στα πλαίσια του ΚΒΣ πρόστιμο, ποσοστό 50% της καθαρής αξίας του φορολογικού παραστατικού, κατ’ άρθρο 55 παρ. 2 γ’, επιτυγχάνοντας διά του άνω τρόπου τη διαγραφή του καθορισθέντος αρχικώς προστίμου (διπλάσιο της συναλλαγής). Επισημαίνεται ότι, παρέχεται η δυνατότητα περαιτέρω μείωσης (ή και απόλυτης διαγραφής) του άνω προστίμου κατά τις διακρίσεις της παρ. 2γ’ του ίδιου άρθρου (εδάφια αα, ββ, γγ και δδ).

(β) ως προς το επιβληθέν αυτοτελές πρόστιμο ΦΠΑ (άρ. 6 παρ. 1 Ν. 2523/97) ανερχόμενο στο τριπλάσιο του προκύπτοντος κύριου ΦΠΑ, αυτό θα διαγραφεί και θα καταβληθεί ποσοστό 50% του κύριου ΦΠΑ που εκπέσθηκε ή που επιστράφη ή δεν απεδόθη.

Αναφορικά με τυχόν επιβληθείσες επιβαρύνσεις εκ φόρου εισοδήματος (κύριου και πρόσθετου) και εκ κύριου ΦΠΑ (μετά προσαυξήσεων) δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη.

Προκειμένου για την, κατά την άποψή μας, ορθή εφαρμογή των άνω διατάξεων, δέον όπως ληφθούν υπόψη και οι ακόλουθες διατάξεις:

(α) το άρθρο 32 του Ν. 2238/94 (ΚΦΕ), ως τροποποιηθέν από το Ν. 4110/2013 ισχύει, με το οποίο ο εξωλογιστικός προσδιορισμός αποτελεσμάτων επιχείρησης που υπέπεσε στην παράβαση λήψεως εικονικών φορολογικών στοιχείων καταργήθηκε,

(β) το άρθρο 14 παρ. 1 και 2 του Ν. 4093/2012 (ΚΦΑΣ), με το οποίο καταργήθηκαν επί της ουσίας οι διατάξεις του άρθρου 30 του ΠΔ 186/92 (ΚΒΣ) περί ανεπάρκειας και ανακρίβειας των βιβλίων για τους εκδότες και λήπτες εικονικών και πλαστών παραστατικών κ.λ.π.

Σημειωτέον ότι, οι διατάξεις του νέου νομοθετήματος δεν προβλέπουν ρυθμίσεις αναφορικά με την ανακρίβεια των βιβλίων, ως αποτέλεσμα-κύρωση της παραβάσεως λήψεως εικονικών φορολογικών παραστατικών.

Πέραν των ανωτέρω όμως, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η, δυνάμει του άρθρου 66 παρ. 4, κατ’ εξαίρεση έστω εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 55 παρ. 2, και μάλιστα για εξαιρετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα στις εκκρεμείς υποθέσεις, μαρτυρά τις προθέσεις του νομοθέτη (πάντοτε υπό την επιφύλαξη της ορθής ερμηνείας και εκτίμησης των διατάξεων αυτών από τους συντάκτες του παρόντος) που είναι η ταχεία διεκπεραίωση των εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων, η επίτευξη ταχείας είσπραξης φόρων και προστίμων (που στη συντριπτική τους πλειονότητα λιμνάζουν στα διοικητικά δικαστήρια) και η αποφόρτιση των δικαστηρίων.

Εκ πάντων των ανωτέρω, θεωρούμε ότι, στο παράδειγμά μας, η υπαγωγή στο νέο ευνοϊκό καθεστώς των διατάξεων του άρθρου 55 Ν. 4174/2013 θα οδηγούσε, πέραν της μείωσης (ή και διαγραφής) του προστίμου του ΚΒΣ και του αυτοτελούς προστίμου ΦΠΑ, και:

(α) στη διαγραφή του επιβληθέντος (κύριου και πρόσθετου) φόρου εισοδήματος, συνεπεία της καταργήσεως των διατάξεων περί ανακρίβειας των βιβλίων (σε περίπτωση λήψης εικονικών στοιχείων), οι οποίες αποτελούσαν τη νομική βάση προσδιορισμού των αποτελεσμάτων και εκκαθάρισης του σχετικού φόρου.

(β) στη διαγραφή του επιβληθέντος ΦΠΑ (κύριου μετά προσαυξήσεων), καθόσον η σχετική πράξη προσδιορισμού στηρίζεται στην καταλογιστική πράξη του φόρου εισοδήματος (φύλλο ελέγχου φόρου εισοδήματος) που για τους άνω λόγους πιστεύουμε ότι πρέπει να διαγραφεί.

Σημειωτέον ότι, η εκδοθείσα εσχάτως εγκύκλιος (ΠΟΛ. 1210/6.9.2013) του Υπ. Οικονομικών παρείχε διαδικαστικές διευκρινίσεις και ουδόλως την ελάχιστη έστω απάντηση επί του μείζονος τούτου ζητήματος εφαρμογής των εξεταζόμενων εν προκειμένω διατάξεων.

Του Γ. Ευσταθόπουλου
Δικηγόρου με εξειδίκευση σε φορολογικά θέματα.

Με τη συνεργασία της επιστημονικής ομάδας της ARTION Α.Ε.